منصور جام‌شیر، مدیر نشر نگارینه، در گفتگو با خبرنگار مهر به رقابت میان کتاب و رسانه‌های دیگر اشاره و بیان کرد: امروزه با توسعه و پیشرفت روزافزون فن‌آوری که گسترش و نوآوری آن در ذهن نمی‌گنجد، هر روز با محصول جدیدی در عرصه رسانه و ارتباط روبه رو هستیم، مفهوم کتاب در تنگاتنگ رقابت با رسانه‌های دیگر تغییر پیدا کرده است. کتاب را به عنوان یک رسانۀ فرهنگی در ماهیت و شکل می‌شناسیم و برای احیای کتاب و نمود آن در رقابت سنگین و فشرده با رسانه‌های دیگر باید از راه‌های علمی بهره گرفت و کتاب را در ماهیت یک کالای اقتصادی فرض کرد، هرچند این فرض مشکل باشد.
این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک، کتاب را یک کالای اقتصادی دانست و افزود: این کالای اقتصادی برای جذب مخاطب، باید بتواند خود را ارایه دهد تا از منظر فرهنگی نیز نمود پیدا کرده و در رشد و تعالی جامعه به کار رود. خارج از شکل ارایۀ کتاب، ابتدا نیازسنجی از جامعه برای تولید محتوا کرد. هر چند باید از این بگذریم که در جوامع پیشرفته کنونی برای اهداف و مقاصد از پیش تعیین شده، دانشمندان علوم انسانی برای جامعه بنابر اهداف سیاستگزاران نیاز می‌سازند. پس از تحقیق و |ژوهش در مورد نیاز جامعه، بنابر سلیقه‌های «گروه هدف» که خریداران و یا تشویق‌کنندگان واقعی خرید کتاب هستند، محتوا و شکل ظاهر آن را تعیین نموده و مراحل آماده سازی، تولید و نشر را به انجام رساند.
مخاطب کودکان و گروه هدف بزرگسالان هستند
به گفته جام‌شیر، مخاطب کتاب کودک، کودکان هستند ولی گروه هدف این کتاب‌ها در بیش‌تر موارد پدران، مادران و مشوقان خرید آموزگاران، مربیان هستند. پس در تولید کتاب‌های کودک باید ذوق و سلیقۀ گروه هدف در نظر گرفته شود.
او توجه به ویژگی‌های گروه هدف را یکی از موارد مهم و ضروری برشمرد و گفت: در دانش بازرگانی با تحقیق سعی می‌کنند؛ ویژگی‌های گروه هدف را مطالعه کنند. مواردی هم چون میزان تحصیل، مقدار و نحوۀ درآمد، نحوۀ و میزان بهره‌برداری از ساعت‌های فراغت، محل‌های رفت و آمد، ساعت و نحوۀ مطالعه، چگونگی خرید و بسیاری از نکته‌های دیگر که در ظاهر هیچ ارتباطی با تولیدکالای مورد نظر ندارد. حاصل این پژوهش در تولید کالا برای جلب رضایت گروه هدف مد نظر قرار می‌گیرد. میزان موفقیت فروش محصول بستگی محض به دقت، صحت این تحقیق و تجزیه و تحلیل آن در تولید دارد.
کتاب براساس پسند گروه هدف تولید شود
منصور جام‌شیر در ادامه بیان کرد: پدیدآورندگان کتاب باید برای فروش کالا، گروه هدف را نشانه بگیرند و کتاب را بنابر ذوق و سلیقۀ گروه هدف، آماده و تولید کرد. ولی برای متقاعد کردن گروه هدف که کتاب را درست انتخاب کرده است، از نمادها، شکل‌ها، رنگ‌ها، سطح چاپ شوندۀ مناسب، اندازه، نوع جلد، نوآوری در طرح برای گروه مخاطب بهره گرفت.
به گفته مدیر انتشارات نگارینه، به جز ارضای گروه هدف برای تولید و عرضۀ کالای فرهنگی، به نظر موزعان و کتابفروشان یا به نوعی رابطان ارایۀ کتاب به گروه هدف هم باید توجه کرد و همین طور باید محدودیت‌هایی که در ارایه، بسته‌بندی و ارسال کتاب وجود دارد را نیز در نظر گرفت؛ چرا که شکل و اندازه غیر متعارف باعث مشکل می‌شود که همین امر می‌تواند نظر یک موزع یا کتاب فروش را از ارایه آن کتاب منتفی سازد.
کتاب باید در دسترس باشد
جام‌شیر همچنین به اهمیت قابل دسترس بودن کتاب اشاره و بیان کرد: آنچه درباره کتاب باید به آن توجه شود، فقط در باره موضوع، محتوی و آماده‌سازی کتاب نیست بلکه دامنۀ آن اندازه، نوع جنس استفاده شده، نحوه ارایه و بسیاری موارد دیگر را در برمی‌گیرد. به عبارتی همه چیز به ارزش‌گذاری هنری یا نوآوری در پرداخت مطلب، تصویرسازی یا طراحی گرافیک کتاب خلاسه نمی‌شود، چرا که بزرگ‌ترین موفقیت هر اثر هنری در دسترس قرار گرفتن و مطالعه بازخوردهای آن است تا در کارهای بعدی مورد استفاده قرار گیرد.
او به گفته خود به مهندسی معکوس کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی پرداخت و گفت:کتاب تشکیل شده از محتوی، آماده‌سازی هنری، نوع سطح چاپ‌شونده، نوع چاپ، نوع تزیین‌های دیگر سطح چاپ‌شونده، نوع صحافی، بسته‌بندی و موارد الحاقی، البته هیچ‌گاه ایده نو درمحتوی، آماده‌سازی، تولید و ارایه کتاب را نمی‌توان فراموش کرد.
تولید ارزان کتاب، فروش خوب آن را تضمین نمی‌کند
به گفته جام‌شیر، صرفه‌جویی در انتخاب نوع مواد اولیه و مراحل اجرایی تولید و به عبارت ساده‌تر تولید ارزان و قیمت پایین کتاب نمی‌تواند فروش کتاب را تضمین کند بلکه انتخاب همآهنگ مواد و مراحل اجرایی تولید با سلیقۀگروه هدف می‌تواند کتاب را به یک کالای اقتصادی موفق تبدیل کند. همان طور که پیش‌تر اشاره شد گروه هدف بایستی از انتخاب درست خود برای گروه مخاطب مطمئن شود. برای همین ناشر در تولید مواد و مصالحی را استفاده کند که نیاز گروه مخاطب را نیز تامین نماید.
توجه به گروه سنی ضروری است
منصور جام‌شیر، توجه به گروه سنی را ضروری دانست و افزود: برای مثال وقتی برای گروه سنی خردسال کتاب تولید می‌شود اگر انتخاب موضوع و همین طور آماده‌سازی هنری هم‌ون با مخاطب را کنار بگذاریم باید به نوع سطح چاپ شونده، چاپ، صحافی و بسته‌بندی نیز توجه لازم را داشته باشید. برای مثال کتاب‌های تولید شده برای گروه سنی دو تا پنج سال با سطح چاپ شونده پارچه که به کتاب‌های پارچه‌ای معروف و یا کتاب‌های با سطح چاپ شونده مواد پلاستیکی که به کتاب‌های حمام مشهور است از فروش بهتری نسبت به کتاب‌های که شکل و شمایل عادی دارند برخوردار هستند. به چه دلیل؟
وی ادامه داد: برای این که گروه هدف فکر می‌کند خردسال او از بازی با کتاب پارچه‌ای هم با کتاب خو می‌گیرد و هم به خود صدمه نمی‌زند و اگر کتاب حمام خریداری می‌کند برای این است خردسال او شستشوی در حمام را به خوشی تحمل کند. گروه هدف در کنار این مزیت برای خریداری کتاب نگاهی نیز به محتوی و موضوع کتاب، تصویرسازی و طراحی‌گرافیک آن نیز دارد اما نکته اول برایش چشم‌گیرتر است. البته ضروری است تکرار کنم همه این ترفندها برای این است که گروه هدف از انتخاب صحیح خود مطمئن شود.
نظر شما